Bình luận câu nói của Hồ Chí Minh: Văn hóa nghệ thuật cũng là một mặt trận. Anh chị em là chiến sĩ trên mặt trận ấy


Bình luận câu nói của Hồ Chí Minh: Văn hóa nghệ thuật cũng là một mặt trận. Anh chị em là chiến sĩ trên mặt trận ấy – Bài làm 1

Chủ tịch Hồ Chí Minh là vị lãnh tụ vĩ đại của dân tộc ta. Người không chỉ xuất sắc trong việc lãnh đạo nhân dân kháng chiến, mà trong lĩnh vực văn hóa nghệ thuật, Người cũng là một tác giả vô cùng xuất sắc. Người luôn biết cách dùng thơ ca để cổ vũ, động viên tinh thần những người chiến sĩ của mình. Vào năm 1951, khi cuộc kháng chiến chống Pháp đang diễn ra vô cùng cam go và khốc liệt, người đã gửi cho anh em họa sĩ một tấm chân tình: Văn hóa nghệ thuật cũng là một mặt trận. Anh chị em là chiến sĩ trên mặt trận ấy.

Trong cuộc đời cách mạng của mình, Hồ Chí Minh luôn đặt lý tưởng độc lập tự do của cả dân tộc cao hơn văn chương. Mặc dù vậy, Người cũng rất coi trọng văn chương và sứ mệnh cao cả của những người nghệ sĩ chân chính. Chỉ bằng một câu nói ngắn ngủi và xúc động, Bác đã một lần nữa nhấn mạnh tầm quan trọng của nghệ sĩ đối với cách mạng: Văn hóa nghệ thuật là một mặt trận. Anh chị em là chiến sĩ trên mặt trận ấy.

Câu nói rất ngắn gọn, súc tích nhưng lại rất sâu sắc. Bác đã nói lên đầy đủ được bản chất của văn học nghệ thuật, động thời chỉ ra chỗ mới của những người nghệ sĩ cách mạng, đó chính là tính giai cấp, tính Đảng của văn học và tính Đảng của văn nghệ sĩ. Và qua những gì chúng ta đã thấy, dường như các tác phẩm văn học đều thể hiện rõ tinh thần cũng như tâm tư, nguyện vọng của các nhà văn. Nhà văn thể hiện tư tưởng tình cảm của mình, cũng là thể hiện tình cảm của giai cấp mà mình đang gắn bó. Là một thành viên trong xã hội phân chia giai cấp, nhà văn dường như chính là người phát ngôn của một giai cấp mà họ tham gia. Những tác phẩm của nhà văn có thể gây nên tác dụng tốt hoặc không tốt cho từng giai cấp khác nhau.

Không chỉ vậy, văn học nghệ thuật còn như tiếng nói đòi quyền lợi cho giai cấp của tác giả, “ là tiếng nói tình cảm, là hình thức nhuần nhị và sắc bén của tư tưởng”. Có thể nói, văn học nghệ thuật chính là một mặt trận nóng bỏng, không kém gì so với những mặt trận đấu tranh thông thường. Bởi ở đó luôn diễn ra những cuộc tranh đấu không ngừng của sự thay đổi giữa cái mới và cái cũ, giữa sự tiến bộ và sự lạc hậu, giữa cái nhân ái, nhân văn và phi nhân văn. Cũng như cuộc chiến giữa ta và địch, sự phân chia ranh giới thiện ác luôn rất quyết liệt. Hồ Chủ tịch xem văn học nghệ thuật như một mặt trận là nhằm nhấn mạnh tính cạnh tranh, sự chiến đấu của nền văn học vô sản và sự quyết liệt trên mặt trận này. Dù không có tiếng súng, không có bom đạn nhưng cuộc chiến vẫn vô cùng quyết liệt và phức tạp.

Chỉ bằng một câu nói đơn giản, nhưng Hồ Chí Minh đã chỉ rõ vai trò cũng như vị trí của văn học đối với xã hội. Và người nghệ sĩ trong xã hội mới còn là người nghệ sĩ hoạt động với tư cách là người chiến sĩ trên mặt trận văn nghệ. Trong thời kỳ kháng chiến cũng như trong công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội, những người nghệ sĩ cách mạng của chúng ta đã dùng những tác phẩm, những lời văn, lời thơ của mình để nêu cao tinh thần chống giặc ngoại xâm,  cùng với đó là sự động viên, khích lệ dành cho dân tộc ta trong thời kỳ đổi mới.

Qua đây có thể thấy, quan điểm của Hồ Chí Minh về những người chiến sĩ trên mặt trận văn hóa nghệ thuật là vô cùng đúng đắn và mới mẻ. Người đã đề cao cũng như nêu rõ được vai trò quan trọng của những người nghệ sĩ trong giai đoạn đất nước đang đấu tranh giành lại độc lập và thống nhất đất nước.

Bình luận câu nói của Hồ Chí Minh: Văn hóa nghệ thuật cũng là một mặt trận. Anh chị em là chiến sĩ trên mặt trận ấy – Bài làm 2

Tư tưởng văn hóa nghệ thuật của Bác Hồ luôn là tư tưởng sáng suốt và đúng đắn nhất cho văn học thời kháng chiến. Nó chính là động lực khích lệ tinh thần chiến đấu  của quần chúng. Tư tưởng đó cũng được người nhắc đến trong một bài phát biểu tại triển lãm hội họa năm 1951: ” Văn hóa nghệ thuật cũng là một mặt trận. Anh chị em nghệ sĩ cũng là chiến sĩ trên mặt trận ấy”

Về lĩnh vực văn hóa nghệ thuật nó là một khái niệm bao hàm toàn bộ các lĩnh vực nghệ thuật trong đó. Nhưng ở đây, ” Văn hóa nghệ thuật” được Bác nói đến mang khái niệm rất cụ thể. Văn hóa nghệ thuật chính là văn học, gồm thơ ca kháng chiến, văn học kháng chiến… Trong thời kỳ kháng chiến bảo vệ Tổ Quốc đặc biệt trong giai đoạn kháng chiến chống Pháp và chống Mỹ, chúng  ta ngoài đấu tranh trên mặt trận chính trị mà còn dùng hình thức đấu tranh văn hóa nghệ thuật. Từ đó quyền tự do ngôn luận được tất cả các nhà văn nhà thơ sử dụng như một vũ khí sắc bén dùng chiến đấu. Bác Hồ  cũng là một người chiến sĩ cộng sản, chính tác dụng của văn học ảnh hưởng tới đời sống chiến đấu mà ngay cả khi ở trong ngục Bác vẫn nói ” Ngâm thơ ta vốn không ham – Nhưng giờ trong ngục biết làm chi đây”. Nghệ thuật luôn mang đến cho người nghệ sĩ nhiều cảm hứng sáng tác. Trong quan điểm sáng tác của Bác thường xác định rằng văn chương là vũ khí chiến đấu, nhà văn cũng là chiến sĩ. Mặt trận tư tưởng chính trị chính là mặt trận đấu tranh chính của quần chúng  nhưng văn hóa nghệ thuật cũng là một mặt trận. Phải chăng có sự phi lý ở đây? ” mặt trận”  là cuộc đấu tranh giữa cái thiện và cái ác, giữa cái chính nghĩa và phi nghĩa. Nó diễn ra trên tất cả mọi chiến trường cam go, quyết liệt căng thẳng với không khí mù mịt khói súng, thuốc nổ nhưng mặt trận văn hóa nghệ thuật tuy không có tiếng súng nhưng nó cũng rất quyết liệt, rất sôi sục. Đó là đấu tranh trên tư tưởng văn hóa, văn học nghệ thuật. Trong câu thơ của Bác ” anh chị em chiến sĩ” là những nhà văn, nhà thơ kháng chiến mang niềm cảm hứng sáng tác của mình vào cuộc đấu tranh chính. Thời điểm Bác nói câu phát biểu  năm 1951 – cuộc đấu tranh chống Phát diễn ra rất quyết liệt, căng thẳng, ngay lúc này rất cần những người chiến sĩ cộng sản phải có sự đúng đắn nhất cần thiết nhất khi cầm súng và cầm bút. Hầu hết các nhà văn nhà thơ chúng ta biết đều là chiến sĩ như Phạm Tiến Duật, Tố Hữu, Chính Hữu…

Xem thêm:  Bình luận chứng minh rằng Học trò phải kính yêu và biết ơn thầy cô giáo

Từ thời xa xưa, từ thời vua hùng dựng nước và giữ nước, trong quá trình bảo vệ đất nước thơ ca cũng góp phần như khúc ca kháng chiến khích lệ tinh thần nhân dân như bản Tuyên ngôn độc lập đầu tiên của nước Việt Nam ta của Lý Thường Kiệt ” Nam Quốc Sơn Hà”, bài thơ khẳng  định bờ cõi nước Nam cũng là động lực khích lệ tinh thần chiến đấu. Hay sự quyết liệt, khẳng khái của Nguyễn Đình Chiểu ” Chở bao nhiêu đao thuyền không khảm – Đâm mấy thằng gian bút chẳng tà”, dường như cây bút không mang ý nghĩa nhỏ bé, bình thường mà nó chính là người bạn, là người chiến sĩ nhỏ bé trong chiến đấu. Văn học thời kháng chiến với các nhà thơ tiêu biểu về chính trị, cách mạng không thể không nhắc đến Tố Hữu với tập thơ ” Từ ấy” hay ” xiềng xích”. Con đường cách mạng soi sáng tư tưởng chiến đấu cho người chiến sĩ, Bác mang thơ ca vào đời sống tinh thần chiến đấu, Bác đã từng viết báo. viết thơ, đặc biệt cuốn ” Đường Cách Mệnh” tâp trung mọi tư tưởng quan điểm về con đường cứu nước, giải phóng dân tộc, hay ” Nhật ký trong tù” mang ánh sáng của cách mạng vào đời người chiến sĩ khích lệ tinh thần chiến đấu.

Không chỉ mang đến cho người chiến sĩ cảm hứng sáng tác mà còn nuôi dưỡng tinh thần yêu nước, tinh thần chiến đấu của người dân Việt Nam. Ngay cả khi chiến tranh đã lùi xa, văn học luôn là liều thuốc bổ mỗi ngày để chúng ta nuôi dưỡng tâm hồn, bồi đắp tình yêu nước. Các nhà báo, nhà thơ mang tư tưởng yêu nước được người dân Việt Nam ta hưởng ứng, tiếp thu rất nhanh. Với lòng yêu nước nồng nàn, tình yêu Tổ quốc các bài báo, các văn kiện của nhà nước, của chính phủ ta nhằm động viên tinh thần nhân dân, mang tình yêu văn hóa nghệ thuật tới Việt Kiều nước ngoài.

Đấu tranh trên mặt trận văn hóa nghệ thuật không phải là không có sự nguy hiểm, các nhà văn nhà thơ cả thời chiến lẫn thời bình đều phải liều mình, vào tận chiến trường, vào tận nơi có tư liệu sáng tác để viết bài để lấy được sự chân thực và sự can đảm nhất trong sáng tác. Với văn hóa nghệ thuật, người nghệ sĩ luôn đẹp mỗi khi tình yêu Tổ Quốc, tình yêu đồng bào là động lực là niềm tin chiến đâú.

Lời nhận xét của Bác về tư tưởng văn hóa nghệ thuật quả đúng đắn. Tư tưởng của người làm kim chỉ lam soi sáng cho quá trình xây dựng và bảo vệ Tổ Quốc của quần chúng. Người luôn quan niệm rằng viết để cho nhân dân hiểu để quần chúng nhân dân cảm nhận một cách rõ ràng thì đó là thành công của người nghệ sĩ. Qua câu nói của Bác ta thấy rõ được vai trò quan trọng của văn hóa nghệ thuật.

Bình luận câu nói của Hồ Chí Minh: Văn hóa nghệ thuật cũng là một mặt trận. Anh chị em là chiến sĩ trên mặt trận ấy – Bài làm 3

Hồ Chủ tịch không chỉ là nhà thơ, nhà văn lớn mà còn là một vị lãnh tụ luôn luôn coi trọng vai trò của văn hóa văn nghệ. Trong quá trình lãnh đạo cách mạng Việt Nam, người đã từng để lại nhiều ý kiến quan trọng có ý nghĩa chỉ đạo đối với việc xây dựng nền văn nghệ mới. Ý kiến sau đây là một trong những ý kiến như thế: "Văn hóa nghệ thuật cũng là một mặt trận. Anh chị em là chiến sĩ trên mặt trận ấy".

Xem thêm:  Hướng dẫn soạn văn Hạnh phúc của một tang gia – Chương trình Ngữ văn lớp 11

Suốt cuộc đời hoạt động cách mạng của mình, Bác Hồ luôn luôn đặt cuộc đời, lý tưởng độc lập tự do cao hơn văn chương. Tuy nhiên, Người cũng rất coi trọng tác dụng to lớn của văn chương và sứ mệnh cao cả của người nghệ sĩ. Trước đây trong bài Cảm tưởng đọc Thiên gia thi, Bác viết:

Nay ở trong thơ nên có thép
Nhà thơ cũng phải biết xung phong

Lần này trong cuộc kháng chiến chống Pháp, một lần nói chuyện trực tiếp vói văn nghệ sĩ, Bác lại nhấn mạnh" Văn hóa nghệ thuật cũng là một mặt trận. Anh chị em là chiến sĩ trên mặt trận ấy”.

Bằng một câu nói giản dị súc tích, Bác Hồ đã thâu tóm một cách đầy đủ và sâu sắc bản chất xã hội của văn học nghệ thuật, đồng thời chỉ ra chỗ đứng mới của người nghệ sĩ cách mạng trong thời đại kháng chiến. Đó là tính giai cấp, tính Đảng của văn học và tính Đảng của văn nghệ sĩ.

Lý luận cũng như thực tiễn đã cho ta thấy rõ các sáng tác văn học là sản phẩm tinh thần của nhà văn. Trước hết, chúng nhằm bộc lộ, gửi gắm những tâm tư ước vọng, những quan niệm về nhân sinh, vũ trụ của nhà văn. Nhưng trong xã hội có giai cấp thì nhà văn bao giờ cũng thuộc một giai cấp nhất định. Cho nên trong sáng tác, nhà văn thể hiện tư tưởng, tình cảm của mình; đồng thời cũng là tư tưởng tình cảm của giai cấp mà mình gắn bó. Là thành viên của một giai cấp, nhà văn trở, thành người đại diện, người phát ngôn cho một giai cấp nhất định. Goóc-ki đã nói "nhà văn là tai, là mắt, là bộ máy cảm quan của một giai cấp. Nhà văn có thể không có ý thức điều đó. Song bao giờ cũng là một bộ phận của giai cấp".

Một tác phẩm văn học nào đó có thể gây nên những phản ứng khác nhau ở từng giai cấp. Nó có thể được giai cấp này yêu thích, nhưng lại bị giai cấp khác nguyền rủa, căm thù. Như vậy, rõ ràng là tác phẩm văn học nào cũng phản ánh quyền lợi, nguyện vọng của một giai cấp nào đó. Nó bênh vực, làm lợi chu giai cấp này nhưng lại làm hại cho giai cấp khác.

Văn học nghệ thuật không chỉ biểu thị tư tưởng, tâm lý giai cấp mà còn là quyền lợi của giai cấp mình. "Là tiếng nói tình cảm, là hình thức nhuần nhị và sắc bón của tư tưởng" (Thư của BCH TW Đảng gửi văn nghệ sĩ), văn học nghệ thuật có tác động mạnh mẽ tới tư tưởng, tình cảm của mọi người. Nhận rõ điều đó, các giai cấp khác nhau đã sử dụng nó như một phương tiện tinh thần lợi hại phục vụ cho mục đích giai cấp.

Và trong những thời điểm lịch sử có đấu tranh giai cấp quyết liệt, trên diễn đàn văn học thực sự diễn ra một cuộc xung đột tư tưởng gay gắt giữa các giai cấp đối kháng. Văn học nghệ thuật tiến bộ và cách mạng thường đi trước mở đường cho cuộc chiến đấu, giao tranh bằng vũ khí về sau. Ở đó, người nghệ sĩ thực sự trở thành "người lĩnh xướng” của giai cấp mình và tác phẩm của họ là "ngọn kiếm đầu tiên của cuộc đấu tranh giai cấp”.

Nói tóm lại: Văn học nghệ thuật bao giờ cũng là một mặt trận nóng bỏng. Vì ở đấy luôn luôn diễn ra cuộc đấu tranh giữa cái mới và cái cũ, giữa cái tiến bộ và cái lạc hậu giữa cái nhân ái, nhân văn với cái phi nhân văn, cũng như giữa địch và ta, giữa ác và thiện một cách gay gắt quyết liệt. Nó cũng như mặt trận quân sự, chính trị, kinh tế.. Xem nó là "một mặt trận" là nhằm nhấn mạnh tinh chất chiến đấu của nền văn học vô sản, nhấn mạnh tính chất quyết liệt của cuộc đấu tranh trên mặt trận này. Tuy không có tiếng súng, kẻ thù không trực tiếp nhưng mặt trận này rất phức tạp và quyết liệt.
Với câu nói giản dị trên đây, Bác không những chi rõ vai trò, tác dụng vị trí của văn học đối với xã hội mà còn khắc họa rõ nét hình ảnh người nghệ sĩ kiểu mới.

Đó là người nghệ sĩ hoạt động với tư cách là người chiến sĩ trên mặt trận văn nghệ. Người nghệ sĩ ấy phải thừa nhận văn học phục vụ cách mạng, đấu tranh cho sự thắng lợi của sự nghiệp giải phóng dân tộc, giải phóng giai cấp và chủ nghĩa xã hội. Bằng hoạt động văn học, bằng những hình tượng nghệ thuật cao đẹp, sinh động, có tác dụng to lớn trong việc giáo dục, xây dựng tình cảm lành mạnh phong phú cho người đọc, nhà văn phải góp phần tích cực cho sự chiến thắng của cái Chân, cái Thiện, cái Mỹ.

Xem thêm:  Tại sao nói cảnh cho chữ trong truyện ngắn Chữ người tử tù là cảnh tượng xưa nay chưa từng có?

Như vậy là lời căn dặn của Bác trên đây đã thể hiện rõ yêu cầu tính Đảng của người nghệ sĩ và khẳng định tính chiến đấu của văn nghệ cách mạng. Lời dạy ân cần của Bác ra đời giữa lúc cuộc kháng chiến thần thánh của dân tộc ta đang bước vào một cuộc thử thách gay go quyết liệt nhất. Hơn lúc nào hết, lúc này cần khẳng định tinh thần quyết tử cho Tổ quốc quyết sinh cho toàn dân. Cho nên lời dạy của Bác chủ yếu nhằm nhắc nhở văn nghệ sĩ lập trường, nhiệm vụ thiêng liêng, vị trí quan trọng của mình đối với Tổ quốc trong giờ phút thiêng liêng này. Người nghệ sĩ cần hoạt động theo phương châm văn hóa kháng chiến và kháng chiến văn hóa. Một lần nữa lời dạy của Bác nhằm nêu cao tinh thần cảnh giác mài sắc ý chí chiến đấu của người nghệ sĩ. Bởi kẻ thù luôn luôn tìm cách tiến công trên mặt trận văn hóa, gieo rắc nọc độc tư tưởng hòng làm lung lay tinh thần cách mạng, kháng chiến của chúng ta trên mặt trận không tiếng súng này.

"Văn học nghệ thuật là một mặt trận", lời căn dặn của Bác đối với các văn nghệ sĩ thời chống Pháp cũng đã khái quát được một cách sinh động thực tế tồn tại của văn nghệ sĩ từ xưa đến nay.

Xưa: Từ bài thơ Thần của Lý Thường Kiệt sang sảng ngâm trên sông Như Nguyệt, đến bài Hịch tướng sĩ dậy non sông của Trần Hưng Đạo; Từ bài Cáo bình Ngô được xem là một thiên cổ hùng văn của Nguyễn Trãi, đến những vần thơ được viết bằng máu và nước mắt chứa chan nghĩa nước tình nhà của Nguyền Đình Chiểu, Phan Bội Châu.. Tất cả đều là những vũ khí tinh thần sắc bén trên mặt trận đuổi giặc, cứu nước bảo vệ cuộc sống thanh bình yên vui cho nhân dân.

Kể từ năm 1930 đến 1945, lịch sử dân tộc đã bước sang kỷ nguyên mới: kỷ nguyên có Đảng lãnh đạo. Trong bối cảnh ấy, văn học của ta dưới sự lãnh đạo của Đảng và Bác Hồ càng trở nên là "một mặt trận" tư tưởng quan trọng và nhà văn càng xứng đáng là "chiến sĩ tiên phong" trên mặt trận ấy. Thơ ca Xô Viết Nghệ Tĩnh và thơ ca các chiến sĩ trong nhà tù thời kỳ hoạt động bí mật là những vũ khí sắc bén cho công cuộc vận động tuyên truyền cách mạng. Nhà thơ Sóng Hồng đã khẳng định:

Dùng cán bút làm đòn xoay chế độ
Mỗi vần thơ bom đạn phả cường quyền

Trong kháng chiến chống Pháp và chống Mỹ, trên mặt trận văn hóa và văn nghệ cũng đã diễn ra một cuộc đấu tranh gay go quyết liệt trong việc chống giặc cứu nước và đẩy lùi những âm mưu nô dịch của kẻ thù. Trong cuộc đấu tranh ấy, người nghệ sĩ không thế thụ động mà đã hành động với tinh thần tiến công trong tư thế của nhà văn chiến sĩ, nhà văn cách mạng luôn luôn có mặt ở mũi nhọn của cuộc chiến đấu. Có biết bao nghệ sĩ vai ba lô đã cùng hành quân với bộ đội lên Tây Bắc hoặc dọc theo rừng Trường Sơn. Họ đã cho ra đời nhiều bài thơ “Trên báng súng” khét mùi bom đạn và cháy đỏ lửa căm thù quân xâm lược. Các tác phẩm của thời kỳ này đã xây dưng được những hình tượng con người kháng chiến anh hùng có sức cổ vũ lớn lao tinh thần quyết chiến đấu cho nền độc lập tự do thiêng liêng của Tổ quốc. Nhiều nhà văn như Trần Đăng, Nam Cao, Nguyễn Thi, Lê Anh Xuân, Nguyễn Mỹ, Dương Thị Xuân Quý, Trần Đình Vân., đã hy sinh giữa chiến trường như những chiến sĩ cầm súng thực sự. Lúc này "Vóc nhà thơ đứng ngang tầm chiến luỹ, bên những chiến sĩ đuổi xe tăng ngoài đồng và hạ trực thăng rơi” (Chế Lan Viên).

Trong công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội, các nhà văn cách mạng của chúng ta, bằng tác phẩm của mình đã "miêu tả một cách chân thực và hùng hồn cuộc sống mới, con người mới", tham gia tích cực vào sự nghiệp đấu tranh cho cái Mới, cái Thiện, cái Mỹ toàn thắng.

Từ ý kiến của Hồ Chí Minh về thơ trong bài Cảm tưởng đọc Thiên gia thi đến luận điểm "Văn hóa nghệ thuật là một mặt trận…” thực chất cũng là một, tuy được phát biểu trong những thời điểm khác nhau và một bên qua sáng tác một bên qua hình thức chính luận. Đó là quan điểm cách mạng về văn hóa văn nghệ của Đảng, của giai cấp vô sản.

Bài viết liên quan