Soạn bài Xưng hô trong hội thoại
Soạn bài Xưng hô trong hội thoại
Hướng dẫn
Soạn bài Xưng hô trong hội thoại
I. Nội dung bài học
Câu 1: Trong hệ thống tiếng việt có rất nhiều từ ngữ được dùng để xưng hộ như: tôi, tơ, cậu, bạn, nó, chúng ta, mày,…Bởi đa dạng về từ ngữ xưng hô vậy nên dẫn tới việc cách sử dụng cũng vô cùng đa dạng, phong phú tùy vào hoàn cảnh, đặc điểm giao tiếp.
Ví dụ: “Mình” có thể sử dụng vào ngôi thứ nhất để giao tiếp như: Mình học lớp 9A. Nhưng “mình” cũng có thể dùng chỉ ngôi thứ hai số ít như: Mình có thể đi với tớ cho vui được không?
Câu 2: Các từ xưng hô trong hai đoạn “ Dế Mèn phiêu lưu kí” là: em – anh (Dế Choắt nói với Dế Mèn), tôi – anh ( Dế Choắt nói với Dế Mèn), ta – chú mày ( Dế Mèn nói với Dế Choắt).
Trong đoạn trích thứ nhất cách xưng hô em – anh đó là cách xưng hô có phân biệt vị thế trên dưới, của một kẻ yếu thế và một kẻ kiêu căng.Đây là cách xưng hô không bình đẳng.
Trong đoạn trích thứ hai thì cách xưng hô một cách rất bình đẳng.Không phải dựa trên cương vị một kẻ có địa vị thấp kém với một bên có địa vị cao mà hốc hách nữa, mà ở đây cách xưng hô đã thay đổi.Cách xưng hô của Dế Mèn và Dế Choắt thân thiện hơn, chúng coi nhau như hai người bạn.Dế choắt khuyên nhủ Dế Mèn một cách chân thành, khiến Dế Mèn xúc động và thật cảm phục.
Như vậy, cách xưng hô trong giao tiếp mang những sắc thái, biểu cảm khác nhau.Tùy vào ngữ cảnh trong giao tiếp mà lựa chọn cách xưng hô sao cho phù hợp nhất và mang sắc thái biểu cảm sâu sắc.Những sắc thái biểu cảm đó có ảnh hưởng quan trọng đến mối quan hệ trong giao tiếp.
II. Luyện tập
Câu 1: Trong bài có câu “Ngày mai, chúng ta làm lễ thành hôn, mời thầy đến dự”. Cô học viên đã dùng từ xưng hô sai, đó là “chúng ta” dễ gây hiểu lầm.Bởi cách dùng từ “chúng ta” là bao gồm một nhóm người từ hai người trở lên trong đó bao gồm cả chủ thể người nói lẫn người được mời.Nếu chỉ dùng từ “chúng em” hoặc “chúng tôi” cũng chỉ là một nhóm người nhưng không bao gồm người được mời.Vậy dùng từ “chúng ta” trong lời mời này là không hợp lý, sai về nghĩa câu trong hoàn cảnh này.
Câu 2: Việc sử dụng “chúng tôi” thay cho “tôi” trong những văn bản khoa học đã tăng thêm tính khách quan cho những luận điểm khoa học trong văn bản. Không chỉ vậy việc sử dụng cách xưng hô như vậy còn thể hiện được thái độ khiêm tốn của chính tác giả.
Câu 3: Trong truyện Thánh Gióng, đứa bé gọi mẹ mình theo cách gọi thông thường. Cách xưng hô ấy rất gần gũi và thân thiện. Nhưng trong hoàn cảnh khác, khi gặp sứ giả Thánh Gióng đổi cách xưng hô đó là: ta – ông. Cách xưng hô như vậy cho thấy Thánh Gióng là một đứa bé khác lạ với các đứa bé khác, đó có điều gì đó khác thường khi một đứa bé ba tuổi mà đã thể hiện như một người lớn, rất chững chạc.
Câu 4: Câu chuyện kể về một vị danh tướng trên đường đi kinh lí, rồi ghé vào thăm trường cũ. Cách xưng hô của một người học trò đã thành danh, là vị quan có quyền có chức nổi tiếng đối với những thầy cô giáo cũ vẫn gọi thầy xưng em.Một phép rất lịch sự và thể hiện sự kính trọng đối với công ơn của một người thầy đã dạy dỗ mình.Câu nói và cách xưng hô của vị tướng với thầy giáo “Thưa thây, với thầy em vẫn là đứa học trò cũ. Em có được những thành công hôm nay là nhờ sự giáo dục của thầy ngày nào…”. Tất cả là lòng biết ơn đối với người thầy và thể hiện một con người có đạo đức làm tròn đạo lý uống nước nhớ nguồn như lời ngày xưa ông cha ta đã từng dạy.
Câu 5: Trước cách mạng tháng tám 1945, đất nước ta còn là một nước phong kiến, người đứng đầu đất nước là vua, xưng với dân chúng là “Trẫm”. Còn với một vị lãnh tụ như Bác, Bác xưng “tôi” còn gọi dân chúng là “đồng bào”. Cách xưng hô như vậy đã tạo cho người nghe cảm giác gần gũi, thân thiết, thân mật hơn. Không còn khoảng cách là một vị lãnh đạo có địa vị đứng đầu Nhà nước Việt Nam với nhân dân, mà như những người con của một dân tộc đoàn kết.
Câu 6: Nhận xét về các từ ngữ xưng hô trong đoạn trích:
– Cách xưng hô của tên cai lệ đối với chi Dậu và anh Dậu: thằng kia, ông, mày, chị…là cách xưng hư thể hiện sự hách dịch, của một tên nắm quyền chức, lợi dụng quyền chức đó để hống hách, dọa nạt.
– Cách xưng hô của chị Dậu là xưng hô của một người dân, không có địa vị phải hạ mình, nhẫn nhục: nhà cháu – ông. Cách xưng hô như vậy thể hiện những phân biệt giai cấp, đối xử trong xã hội rõ rệt.
– Cách xưng hô của chị Dậu sau khi bị áp bức thì thay đổi hoàn toàn đó là: tôi – ông, bà – mày. Sự thay đổi hoàn toàn như vậy thể hiện sự thay đổi về hành vi ứng xử, từ việc chịu nhẫn nhục, cúi mặt đến việc vùng lên đấu tranh, đòi lại công bằng và quyền lợi cho mình.
Theo Nhungbaivanhay.vn
